Afgoderij
Heb jij afgoden? Misschien een vreemde vraag. Afgoden zoals
beeldjes of heilige stenen draag jij niet bij je. Wat bedoelen we dan eigenlijk
nog met afgoderij? Wat zijn afgoden? Kortweg gezegd is afgoderij het ‘vertrouwen stellen op iets anders dan op
God’. In de tijd van de Bijbel gebeurde dit door vertrouwen te stellen in
de kracht van de Kanaänieten en hun goden. In onze tijd misschien ook wel in
de kracht van onze samenleving, de
mensen en hun idealen.
Het verschil tussen God en de afgoden is dat afgoden door
mensen bedacht of benoemd zijn. Maar ze sluiten prima aan bij onze menselijke behoeften en verlangens. De oorlogsgod Mars bijvoorbeeld sluit prima aan bij het zondige in
mensenharten, de macht om te heersen en macht uit te oefenen. De godin Venus
sluit aan bij de seksuele behoefte van mensen, die door de zonde aangetast is.
Een ander verschil is dat God boven de mensen en de schepping staat, terwijl
afgoden binnen de menselijke wereld hun bestaan hebben.
Een belangrijke theoloog, N.T. Wright heeft een helder boek
geschreven over afgoderij. Het heet ‘Nieuwe
taken voor de kerk van nu.’ In dit boek bewijst hij dat afgoderij zoals het
vroeger voorkwam nog springlevend is. Het openbaart zich alleen iets anders.
Subtieler misschien.
Biedt het christelijk geloof dan iets beters? Jazeker! Het Evangelie heeft een boodschap aan de
machten in de wereld. Allereerst is door de dood van Jezus de macht van het
kwaad gebroken. Vervolgens zal de wereld ook door Jezus’ opstandingskracht
vervuld worden van Gods heerlijkheid. We zien hier al iets van terug in Gods
koninkrijk over de wereld. Tenslotte is de taak van de kerk om de wereld te
roepen tot een nieuw leven met Jezus. Weg van de afgoden, terug naar de ware
God in Christus Jezus. Wij mogen de afgoden ontmaskeren en een tegenbeweging
op gang brengen.
Hoe kun je deze afgoderij dan bestrijden? Wright legt uit
dat vroeger de romeinen hun kerken bouwden op de resten van vroegere
niet-christelijke heiligdommen. “Onder het christelijke metselwerk is vaak nog
een vroeger heiligdom te vinden, voor de zonnegod Mithras, of voor één van de
andere heidense goden van het romeinse leger in vroeger dagen.” Hij pleit
ervoor om op dezelfde manier de ‘goden’ van onze tijd te ontmaskeren en te
confronteren met het evangelie van Jezus Christus. Wright ziet ten minste vijf goden dien in onze tijd nog springlevend zijn: Mars, Mammon, Aphrodite, Gaia en Bacchus.
Nieuwe heiligdommen
Mars De oorlogsgod Mars is nog steeds
actief. Zowel internationaal als op plaatselijk niveau wordt de oorlogsgod
aanbeden. Oorlogen zijn van alle tijden, maar het neemt met de roep naar vrede
niet af. Hoe kan de kerk reageren? Als aanbidders van de Vredevorst zullen we
mee moeten denken een bijdrage leveren aan de vredesbeweging in de wereld.
Mammon “De wolkenkrabbers en
kantoorgebouwen in onze steden functioneren zoals de kerktorens dat vroeger
deden, als symbolen die aangeven welke goden worden aanbeden.” (p176). Volgens
Wright zijn samenlevingen waarin Mammon aangebeden wordt samenlevingen waarin miljoenen mensen schulden hebben en honderden
mensen het breed hebben. De aanbidding van Mammon is evenals andere vormen van
afgoderij een verdraaiing van een door God gegeven middel. Hoe kunnen wij dan
Jezus’ heerschappij vieren, daar waar op dit moment Mammon aanbeden wordt?” (p
177) Drie taken heeft de kerk. Behalve 1) de kant van de armen kiezen door
naast hen te staan en 2) onze bezittingen delen met de armen. Ook kan de ker
zich 3) bezighouden met de vraag naar de oorzaken van armoede in de wereld.
Plaatselijke kerken
Aphrodite Aphrodite komt als godin in vele
verschijningen voor: als Diana, Artemis of Aphrodite, de godin van de liefde. “In
de antieke wereld werd zij openlijk aanbeden, onder die naam of onder de
Latijnse naam ‘Venus’. Wanneer het
erotische de overhand krijgt in een mensenleven of in de maatschappij, wordt
deze godin aanbeden. Hoe ontmasker je deze godin? Wright stelt dat “dit
eroticisme is de heidense karikatuur van het door God gegeven seksuele
verlangen. Kranten en tijdschriften roepen ons die boodschap toe; reclameborden
slaan ons ermee om de oren. De godin Aphrodite biedt geluk, genot en
verrukking.” (Wright: 182). De kerk kan hier vele vaandels plaatsen.
1.
Leren en praktiseren dat seksualiteit een
geschenk van God is voor man en vrouw samen
2.
Bouwen aan christelijke huwelijken en onze
lichamen heilig bewaren
3.
Ruimte bieden voor een leven in celibaat
4.
Andere vormen van seksualiteit ontmaskeren en
hoop en uitzicht bieden wie verslaafd is.
5.
Opvang voor vrouwen bieden in red-light
districten.
Gaia – godin van
de aarde / moeder aarde. Wordt ook in onze tijd weer aanbeden door exclusieve
aandacht voor het milieu. Maar een goddelijke status kunnen wij nooit aan de
aarde toekennen. Wij juichen met de psalmen: De Heere is koning. Dat de aarde
juiche!” Wat kan de kerk nog meer doen?
1.
Geloven en in praktijk brengen dat we
‘rentmeesters’ van de aarde zijn.
2.
Deelnemen aan goede acties voor de natuur en
onze liefde voor de Schepper delen!
3.
Ga zorgvuldig om met de natuur en de flora en
fauna – steun natuurorganisaties. Spreek met respect over de diversiteit in de
schepping als een godsgeschenk.
Bacchus en de
graangoden. Aanbidding van de wijn
en de voeding komt ook in onze tijd voor. Bacchus is de god van de wijn die
zijn aanbidders uitnodigt tot dronkenschap en brasserij. De aanbidding van deze
goden ging gepaard met rituele maaltijden, waarvan deelnemers geloofden dat zij
deel kregen aan de godheid. In wezen raakten aanbidders in de ban van deze
godheid. Wij spreken dan van een ´verslaving´.
Wat kan de kerk hiertegen doen?
1.
Gezamenlijke maaltijden houden waarbij matigheid
en gesprekken centraal staan
2.
Hulp bieden aan verslaafden en hen opvang en
redding aanbieden
Het
Avondmaal als maaltijd waarbij God centraal staat is model voor heel ons leven,
dat gericht op God dient te zijn!
